W ostatnim tygodniu sierpnia na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim (UWM) w Olsztynie odbyło się spotkanie grupy roboczej LOFAR-VLBI, zorganizowane przez Instytut Geodezji i Budownictwa na Wydziale Geoinżynierii UWM. Wydarzenie to przyciągnęło 16 specjalistów z czterech krajów, w tym wybitnych naukowców, takich jak prof. Leah Morabito z Durham University, która kieruje grupą roboczą LOFAR-VLBI, oraz prof. Neal Jackson z University of Manchester. Polskę reprezentowali m.in. dr Aleksandra Wołowska, dr Mateusz Olech oraz dr hab. Marcin Hajduk z UWM, a także Aleksandra Krauze z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Sagar Sethi z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Omówienie projektów badawczych
Głównym celem spotkania było omówienie projektów badawczych związanych z wykorzystaniem radioteleskopu LOFAR, który umożliwia obserwacje Wszechświata na bardzo niskich częstotliwościach radiowych (144 MHz). Ten zaawansowany instrument ma kilkaset razy większą czułość i dokładność niż wcześniejsze technologie, co pozwala naukowcom nie tylko lepiej badać znane zjawiska, ale także dostrzec te, których wcześniej nie można było zaobserwować, takie jak pogoda kosmiczna na egzoplanetach.
Dr hab. Marcin Hajduk z Wydziału Geoinżynierii UWM podkreślił, że dzięki możliwościom LOFAR-a naukowcy mogą rzucić nowe światło na niewyjaśnione zjawiska, takie jak szybkie błyski radiowe czy pochodzenie promieniowania kosmicznego. Zapowiedział również, że po modernizacji do wersji LOFAR 2.0 możliwości instrumentu jeszcze bardziej się zwiększą.
LOFAR składa się z 52 stacji
LOFAR, czyli Low Frequency Array, składa się z 52 stacji rozmieszczonych w sześciu krajach, w tym trzech w Polsce, z jedną zlokalizowaną w Bałdach pod Olsztynem. Podczas spotkania uczestnicy mieli okazję zwiedzić tę stację, a dr hab. Leszek Błaszkiewicz oprowadził ich po obiekcie. Wspólna praca wszystkich stacji LOFAR pozwala uzyskać obraz o precyzji, jaką mógłby dostarczyć pojedynczy instrument o rozmiarach około 2000 kilometrów.
Jednym z kluczowych projektów LOFAR jest przegląd północnej półkuli nieba, który umożliwił odkrycie 4,4 miliona obiektów, w tym ponad milion nieznanych wcześniej, zdominowanych przez odległe galaktyki. Prof. Leah Morabito wyjaśniła, że obrazowanie na niskich częstotliwościach radiowych pozwala na dokładniejsze badanie cyklu życia aktywnych jąder galaktyk, co ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia ewolucji galaktyk.
Podczas spotkania w Olsztynie naukowcy pracowali nad testowaniem i rozwojem oprogramowania do tworzenia map oraz weryfikowali jakość uzyskanych obserwacji. Dodatkowo poruszono temat współpracy z radioteleskopem GMRT w Indiach, co może zwiększyć możliwości obserwacyjne. Spotkanie było kolejnym krokiem w rozwoju współpracy naukowej w ramach projektu LOFAR, którego celem jest poszerzenie wiedzy na temat Wszechświata i jego najdalszych zakątków.
źródło: UWM, fot: UWM
Ciekawe czy to do systemu haarp bawienia się pogoda