W sercu Mazur, nad wodami jeziora Dargin i Kirsajty, kryje się miejsce, które od wieków budzi zachwyt podróżnych i historyków. Pałac w Sztynorcie – dawna siedziba rodu Lehndorffów – to jedna z najcenniejszych pereł architektonicznych Warmii i Mazur. Towarzyszy mu historyczny park, zabytkowa aleja dębowa, kultowy port żeglarski i imponujący most łączący jeziora. Dziś, dzięki renowacji prowadzonej przez Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Zabytków Kultury, obiekt odzyskuje swój dawny blask.
Pałac rodu Lehndorffów w Sztynorcie i jego historia
Pałac w Sztynorcie został wzniesiony w latach 1689–1691 z inicjatywy hrabiny Marii Eleonory von Dönhoff, żony Ahasverusa Gerharda Lehndorffa. Powstał na fundamentach starszej budowli z lat 1554–1572, której ślady wciąż można dostrzec w piwnicach o sklepieniach krzyżowych i kolebkowych. Początkowo była to okazała, dwukondygnacyjna rezydencja nakryta czterospadowym dachem, z reprezentacyjnymi dębowymi schodami i otoczona parkiem pełnym rzeźb i kwiatowych parterów.
W XIX wieku pałac przeszedł gruntowną przebudowę – dobudowano boczne skrzydła, wieżę, alkierzowe narożniki, a także wzniesiono towarzyszące budowle: neoklasycystyczną herbaciarnię, neogotycką kaplicę i kaplicę grobową rodu Lehndorffów. Miejsce to tętniło życiem i kulturą – to właśnie tutaj bywał biskup Ignacy Krasicki, który powiedział: „Kto ma Sztynort, ten posiada Mazury”.
Wojenne losy i trudne czasy PRL-u
Podczas II wojny światowej pałac został zajęty przez ministerstwo spraw zagranicznych III Rzeszy. Rezydencję odwiedzał Joachim von Ribbentrop. Po wojnie, do 1947 roku, budynek służył jako kwatera wojsk radzieckich. Z bogatego wyposażenia – obrazów, gobelinów, porcelany czy mebli – niewiele przetrwało. Część cennych przedmiotów zabezpieczono w muzeum w Olsztynie. Rodowe archiwum z lat 1715–1929 szczęśliwie ocalało.
W okresie PRL-u pałac stracił swój dawny prestiż – pełnił funkcję stołówki PGR-u. Z czasem popadał w ruinę, aż w 2009 roku został przejęty przez Polsko-Niemiecką Fundację Ochrony Zabytków Kultury, która rozpoczęła proces jego ratowania.
Współczesna restauracja i nowe życie Sztynortu
Dziś Sztynort na nowo przyciąga turystów, historyków i miłośników Mazur. Pałac jest stopniowo odnawiany. Bliskość żeglarskiego portu sprawia, że miejscowość tętni życiem w sezonie letnim. Most łączący jeziora Dargin i Kirsajty – największy na Mazurach – podkreśla wyjątkowość tego miejsca.
Sztynort to nie tylko zabytkowa rezydencja, ale także symbol bogatej przeszłości Mazur i ich kulturowego dziedzictwa. Każdy, kto odwiedzi pałac, aleję dębową czy kaplicę Lehndorffów, poczuje historię, która od wieków splata się tu z mazurską przyrodą.
źródło: UM Węgorzewo
