Badania nad wizerunkiem wiedźm w literaturze staropolskiej przyniosły dr Sabinie Kowalczyk-Wesołowskiej prestiżowe wyróżnienie. Polska Akademia Nauk uhonorowała naukowczynię z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego za jej monografię poświęconą postaci czarownic w tekstach z XVI i XVII wieku.
Wyróżnienie dla młodej badaczki
Nagroda olsztyńskiego i białostockiego oddziału Polskiej Akademii Nauk w kategorii nauk społecznych i humanistycznych trafiła do dr Sabiny Kowalczyk-Wesołowskiej z Katedry Literatury Polskiej UWM. Jury doceniło jej książkę pt. „Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku”, która jest pierwszą na polskim rynku wydawniczym literaturoznawczą monografią syntetyzującą wiedzę o czarownicach w dawnej literaturze.
Mimo że badaczka jest dopiero na początku swojej kariery naukowej, jej praca została uznana za znaczący wkład w rozwój literaturoznawstwa. Jak sama podkreśla, wyróżnienie to ogromna motywacja do dalszego rozwoju naukowego i badania kolejnych aspektów związanych z tematyką wiedźm.
Kim była staropolska wiedźma?
Książka dr Kowalczyk-Wesołowskiej analizuje różnorodne wizerunki wiedźm funkcjonujące w tekstach użytkowych i literaturze pięknej epoki staropolskiej. Autorka opisuje czynniki kształtujące te wyobrażenia, w tym cechy wyglądu, osobowości, atrybuty oraz miejsca, które były kojarzone z czarownicami.
Badaczka zwraca uwagę, że określenie „wiedźma” w dawnych tekstach było niezwykle szerokie – obejmowało zarówno kobiety oskarżane o czary i palone na stosach, jak i literacko-mitologiczne konstrukty, np. Medeę, Hekate, Kirke czy wiedźmę z Endor. W analizowanych tekstach pojawiają się także akuszerki, oszustki sprzedające quasi-magiczne towary czy heretyczki.
Jedną z historycznych postaci opisywanych w źródłach jest Zuzanna Orłowska, kochanka Zygmunta Augusta, którą Świętosław Orzelski w Bezkrólewiu przedstawia jako czarownicę. W książce omówione zostały również sytuacje, w których słowa „czarownica”, „jędza” czy „wiedźma” funkcjonowały jako obelgi.
Pozostałe nagrody i wyróżnienia
Oprócz wyróżnienia dla profesor Małgorzaty Renigier-Biłozor nagrody i wyróżnienia otrzymali także inni naukowcy. Pierwszą nagrodę w kategorii nauk społecznych i humanistycznych przyznano profesor Halinie Parafianowicz z Uniwersytetu w Białymstoku za analizy dotyczące roli pierwszych dam w polityce USA oraz wpływu wojen światowych na świadomość Amerykanów i Brytyjczyków.
Drugą nagrodę w kategorii nauk ścisłych, technicznych i nauk o Ziemi otrzymała doktor habilitowana Urszula Kotowska z Uniwersytetu w Białymstoku za badania nad nowymi metodami oznaczania i usuwania zanieczyszczeń w wodach i ściekach.
Wyróżnienia przyznano w kilku kategoriach. W naukach społecznych i humanistycznych uhonorowano doktora habilitowanego Piotra Kozaka z Uniwersytetu w Białymstoku za monografię dotyczącą poznania obrazowego oraz doktor Sabinę Kowalczyk-Wesołowską z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego za badania nad wizerunkiem wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim.
W dziedzinie nauk biologicznych, rolniczych i medycznych wyróżniono doktora habilitowanego Bartosza Fotschkiego z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN za badania nad wpływem mikrobioty jelitowej na metabolizm polifenoli z malin oraz doktor Ewę Olchowik-Grabarek z Uniwersytetu w Białymstoku za analizę właściwości tanin jako potencjalnych środków przeciwko patogenności gronkowca złocistego.
Plany na przyszłość i kolejne badania
Dr Kowalczyk-Wesołowska na co dzień dzieli się swoją wiedzą ze studentami, starając się przekazać tajniki literatury staropolskiej w przystępny sposób. Obecnie skupia się na badaniu metatekstów i paratekstów jako źródła wiedzy o dawnych czarownicach.
W przyszłości zamierza kontynuować swoje badania nad wyobrażeniami wiedźm w XVIII i XIX wieku oraz zgłębić temat staropolskich zielników. Naukowczyni pracuje również nad tekstem poświęconym Barbarze Zdunk – kobiecie, która w 1811 roku została spalona na stosie za podpalenie kilku budynków w Reszlu. Choć w powszechnym dyskursie funkcjonuje jako „ostatnia wiedźma Europy”, badaczka podkreśla, że to niezgodne z faktami historycznymi. Jej analiza ukaże się w monografii poświęconej Reszlowi jesienią tego roku.
źródło: UWM
