Na Warmii i Mazurach powstaje coraz więcej domów inspirowanych tradycyjnym budownictwem. Jak zauważa kierownik oddziału terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) w Olsztynie dr Iwona Liżewska „Nie jest to trend masowy i pewnie nigdy taki nie będzie, ale jest zauważalny. Uważam, że trzeba go podtrzymywać”.
„Twój dom dialog z tradycją”
Tradycyjne budownictwo na Warmii i Mazurach stanowiły domy zbudowane na planie prostokąta, które posiadały dwuspadowy dach. Charakterystyczne dla architektury regionu stały się domy z czerwonej licowej cegły. Wiele domów stawiano na kamiennej podmurówce.
Jak powiedziała kierownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) w Olsztynie dr Iwona Liżewska na terenie województwa warmińsko-mazurskiego widać efekty konkursu, który został przeprowadzony w 2010 roku. Był to konkurs architektoniczny „Twój dom dialog z tradycją”. Został wtedy wydany album pokonkursowy, który zawierał katalog projektów pokonkursowych domów, nawiązujących do tradycyjnego regionalnego budownictwa, przy jednoczesnym wykorzystaniu współczesnych rozwiązań technologicznych.
Jak dodała kierownik jest to pozytywny trend bowiem „Coraz mniej powstaje ogromnych domów, po 400 mkw., które mają czterospadowy dach i kolumienki przed wejściem. Ludzie budują za to coraz więcej bardzo ciekawych, dobrych architektonicznie domów czerpiących z lokalnej tradycji”.
Tradycyjne wzorce coraz bardziej popularne
Jak podkreśliła dr Liżewska po tradycyjne wzorce sięgają zarówno indywidualni inwestorzy jak i deweloperzy. Wskazała również przykład „W Pasymiu nad samym jeziorem postało kameralne, nowoczesne osiedle domów, których styl nawiązuje do tradycyjnego mazurskiego budownictwa. Domy nie są wyższe niż inne w miasteczku, za to mają dwuspadowe dachy pokryte dachówką ceramiczną, dobre proporcje, plan wydłużonego prostokąta, subtelne, nieprzeskalowane facjaty dachowe” . I jak dodała „W projekcie NID pragniemy pokazać, że +nowe+ nie musi rywalizować z +dawnym+ i powodować utraty wartości kulturowych, że połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe, a powstałe projekty, czerpiąc z tego, co w tradycyjnym budownictwie najlepsze, mogą jednocześnie spełniać oczekiwania współczesnych mieszkańców”.
Coraz więcej tradycyjnych domów na Warmii i Mazurach
Wśród przykładów miejscowości, w których powstają tradycyjne domy wymienić można między innymi wieś Gałkowo na Mazurach, Iwanowo oraz Wojnowo. Zabudowania pojawiły się również w Piaskach, Tałtach pod Mikołajkami czy w Jaśkowie pod Piszem. Na Warmii tego typu domy zobaczyć można na przykład w Surytach koło Lidzbarka Warmińskiego, Pluskach, czy Stawigudzie.
Budowa tradycyjnego domu nie jest tania
Jak powiedziała Liżewska „Zbudowanie domu nawiązującego do tradycji nie jest tanie. W mojej ocenie teraz do głosu przyszło pokolenie ludzi, dla których wartością nie jest już tylko posiadanie domów czy mieszkań. Inwestorzy teraz chcą, by ich nieruchomości odpowiednio wyglądały”. I dodała również, że „Inwestycje świadomych miejsca ludzi znacznie różnią się „od nieskrępowanej więzami wyobraźni twórczości, która miała miejsce w latach 90. XX w.”
Ogólnopolski konkurs dla architektów
Narodowy Instytut Dziedzictwa w Olsztynie w 2010 roku wraz z Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Stowarzyszeniem Architektów Polski Oddział w Olsztynie zorganizował ogólnopolski konkurs dla architektów. Jego tematem było zaprojektowanie domów, które swoim stylem miały nawiązywać do tradycyjnego budownictwa regionu Warmii, Mazur oraz Powiśla. W projektach domu miały być również wykorzystane współczesne rozwiązania technologiczne.
Spośród projektów wybrano 28 z nich, które zostały umieszczone w katalogu. Jak powiedziała dr Liżewska „Skorzystanie z tych gotowych projektów jest o wiele tańsze, niż stworzenie projektu architektonicznego od podstaw”. Dzięki temu osoby zainteresowane będą mogły skorzystać z gotowych wzorców oraz zainspirować się już istniejącymi projektami.
Katalogi powstały również w innych województwach
Na podstawie konkursu dla architektów w 2021 roku katalogi powstały dla województwa śląskiego (9 projektów) i województwa podlaskiego (11 projektów) w ramach projektu „Twój dom – dialog z tradycją”. Celem tworzenia katalogów jest to, aby nowo powstające domy mogły wpisać się w klimat i lokalny krajobraz danego regionu. Projekt został zrealizowany w ramach Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2019-2022, finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
źródło: PAP
Świetnie, że mądrzy inwestorzy nawiązują do tradycji wiejskiej architektury Warmii. Dobre przykłady są w Pluskach. Jednak widok obciachowych rezydencji kolumienkowych szlachetków w kolorach papuzich wciąż dominuje w naszym krajobrazie.