Na krużganku zamku kapituły warmińskiej w Olsztynie znajduje się tablica astronomiczna, którą stworzył Mikołaj Kopernik. Tablica ta jest jedyną znaną pomocą astronomiczną używaną przez Kopernika. Niestety, pozostałe narzędzia nie zachowały się do naszych czasów. Tablica jest wielkości 7,05 na 1,4 metra i została wykonana przy użyciu techniki mokrego fresku. Współcześnie zachowało się tylko kilka fragmentów tablicy, na których widoczne są poziome, skośne linie w kolorach czerwonym, niebieskim i czarnym. Linie są oznaczone cyframi rzymskimi i arabskimi, a na tynku pojawiają się pojedyncze litery T, I, C.
Dr Jerzy Sikorski z Olsztyna, znawca życia Mikołaja Kopernika, uważa, że wiedza na temat tablicy wynosi około 80%. Reszta wciąż pozostaje zagadką. Chociaż w książce “De revolutionibus” Kopernik szczegółowo opisywał wszystkie swoje używane narzędzia, nie wspominał o tablicy astronomicznej. Dyrektor olsztyńskiego planetarium, dr Jacek Szubiakowski, który prowadził szczegółowe badania, jest zdania, że tablica bez wątpienia służyła Kopernikowi do wyznaczania równonocy, a jej wykonanie wiązało się z pracami Pawła z Middelburga, który zaproponował Kopernikowi prace nad reformą kalendarza. Kopernik pracował nad tym w latach 1515-16, jednak praca została przerwana przez Sobór Laterański V (1512-17) za papieża Juliusza II.
Tablica miała być wykonana do wyznaczania równonocy, ale Szubiakowski uważa, że miała ona jeszcze inne zastosowania, a mianowicie pomogła w badaniach nad zmiennością nachylenia ekliptyki. Pomimo licznych badań wciąż nie wiadomo, do czego służyły czarne linie na tablicy oraz co oznaczają litery T, I, C.
Mimo braku opisu tablicy przez samego Kopernika, naukowcy sądzą, że tablica została wykonana na początku 1517 roku. Pierwszy znany opis tablicy pochodzi z 1796 roku i jest autorstwa mieszkającego wówczas na zamku pastora Henryka Reinholda Hein, który wspominał o zamocowanym lustrze basztowym oraz tablicy. Z biegiem czasu tablica była niestety bezceremonialnie traktowana, co doprowadziło do kilku poważnych uszkodzeń. Dopiero w latach 50. XX w. przeprowadzono gruntowną konserwację tablicy, a jej kolejne ratujące zabiegi przeprowadzono w latach 1992-93 oraz w 2009 roku.
W dniu 19 lutego przypada 549. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika.
Źródło: PAP
